Sezon kąpielowy w powiecie konińskim: Sinice, słońce i wysokie temperatury

Za nami trudne lato. Nie ze względu na upał, ale na co chwilę zamykane kąpieliska. Jeziora zakwitały jedno po drugim. Zielona woda zniechęcała turystów do wypoczynku. O podsumowaniu sezonu, sinicach, przyczynach ich pojawiania się w jeziorach i sposobach na poradzenie sobie z tym problemem, z Agnieszką Dybałą-Kamińską – dyrektorką Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Koninie rozmawiała Aleksandra Braciszewska-Benkahla.

Takiego lata chyba jeszcze nie było. Jeziora w powiecie konińskim przez całe wakacje kwitły na potęgę. Jak można podsumować ten sezon?

Ten sezon zdecydowanie odbiegał od lat poprzednich, ze względu na ilość i częstotliwość zamykania kąpielisk. Pierwsza klasyfikacja kąpieliska, że nie nadaje się do kąpieli nastąpiła w roku 2022 i dotyczyła kąpieliska w Gosławicach. W tym roku właśnie to kąpielisko było wyjątkowo długo nieczynne. Z dwumiesięcznego okresu wczasowicze mogli korzystać z tego kąpieliska zaledwie trzy tygodnie.

Na dziewięć funkcjonujących w tym sezonie kąpielisk, pięć było czynnych cały sezon natomiast w pozostałych ze względu na zakwity sinic następowały okresowe zamknięcia, które trwały niekiedy do 14 dni.

Bywały już tak ciepłe lata, a wcześniej aż tylu sinic nie było. Z czego wynika to, że ten sezon był wyjątkowy?

W pierwszej kolejności należy zaznaczyć, że możemy mówić o zakwitach wody. Zakwitem wody nazywamy zmianę zabarwienia wody spowodowaną masowym namnażaniem się glonów. Gdy zakwit sinicowy rozwija się i trwa, wpływa on niekorzystnie na wygląd, jakość i użyteczność zbiornika wodnego. Podczas bezwietrznej pogody niektóre sinice mogą unosić się ku powierzchni wody i tworzyć tam kożuchy. Wyglądają wówczas jak rozlana farba, galaretka lub płatki pływające po powierzchni wody. Kożuchy sinicowe mogą szybko tworzyć się podczas bezwietrznych dni, jednak tak samo szybko mogą zniknąć, gdy nagle zerwie się wiatr i wzrośnie falowanie. Zakwity wody mogą być spowodowane masowym występowaniem jednego, dwóch lub wielu gatunków mikroorganizmów - zazwyczaj są to sinice, jednak w sprzyjających warunkach mogą to być również zielenice.

Zakwitom sinic sprzyja przede wszystkim wysoka temperatura. Ona była w poprzednich latach, ale nie aż taka. Wrzesień jest chyba najcieplejszym miesiącem od wielu lat, jeśli nie w ogóle w historii Polski. Temperatury powietrza w tym sezonie były bardzo wysokie i utrzymywały się przez długi okres czasu. To pierwszy czynnik. Drugi to wysoka ilość substancji odżywczych, czyli azotanów i fosforanów które zazwyczaj pochodzą z nawozów lub ścieków. Kolejne czynniki to : słaby wiatr, niewielkie mieszanie kolumny wody, brak opadów.

Czyli powinniśmy się zastanowić nad tym, co trafia do jezior.

Gospodarowanie ściekami uległo znaczącej poprawie. Większą uwagę zaczęto zwracać na dbanie o środowisko naturalne, a co za tym idzie nastąpiło znaczne ograniczenie wprowadzania zanieczyszczeń do wody. Uważam jednak, że gospodarka ściekowa prowadzona przez gminy w regionie jezior nie gwarantuje dostatecznej ochrony przed zanieczyszczeniem i degradacją wód. Powodem jest nieskuteczny nadzór nad odprowadzaniem ścieków ze zbiorników bezodpływowych i ich szczelnością. Dotyczy to szczególnie budynków usytuowanych blisko jezior. Jak również nadzór nad gospodarką ściekową jachtów cumowanych u wybrzeży. To element, który poddałabym kontroli.

Zakwity sygnalizują, że ładunek substancji odżywczych sprzyjający zakwitom jest, dlatego należy szukać przyczyn . Dodatkowo nie bez znaczenia jest fakt, że obniżeniu ulega poziom wód a co za tym idzie , jeżeli ten sam ładunek substancji odżywczych trafia do mniejszej ilości wody to jest to kolejny czynnik sprzyjający zakwitom.

Mocno opadł poziom wód w regionie?

Inspekcja sanitarna nie prowadzi takich pomiarów, ale jest to widoczne w przesunięciu się linii brzegowej jezior.

Jak wygląda badanie jeziora, kąpieliska?

Zgodnie z Prawem wodnym rada gminy określa, w drodze uchwały będącej aktem prawa miejscowego, corocznie do dnia 20 maja wykaz kąpielisk na terenie gminy, natomiast organizator kąpieliska do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego sezon kąpielowy, w którym kąpielisko ma być otwarte, przekazuje wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta wniosek o umieszczenie w wykazie kąpielisk wydzielonego fragmentu wód powierzchniowych, na którym planuje utworzyć kąpielisko.

Ocena jakości wody w kąpielisku i miejscu okazjonalnie wykorzystywanym do kąpieli prowadzona jest zarówno przez organ inspekcji sanitarnej jak i organizatora kąpieliska i obejmuje badania parametrów mikrobiologicznych takich jak : Enterokoki i Escherichia coli oraz wizualny nadzór wody polegający na stwierdzeniu braku zakwitu sinic (smugi, kożuch, piana)czy obecność w wodzie zanieczyszczeń, takich jak materiały smoliste, szkło, tworzywa sztuczne, guma lub inne odpady (w ilości niedającej się natychmiast usunąć)

Obowiązkiem organizatora kąpieliska jest codzienna obserwacja zbiornika pod kątem zakwitów i każdorazowe zgłaszanie takich incydentów do inspekcji sanitarnej. W tym roku zdarzyło nam się na przykład, że kąpielisko w Licheniu było czynne natomiast mieszkaniec przysłał nam zdjęcie, że jezioro zakwitło. Okazało się, że interwencja dotyczyła miejsca nielegalnie wykorzystywanego do kąpieli. Ponieważ było ono niecały kilometr od kąpieliska w Licheniu to nasi pracownicy udali się na akwen, który okazał się zakwitnięty i należało kąpielisko zamknąć. To był incydent. Generalnie organizatorzy dopełniali obowiązków zgłaszania zakwitów do inspekcji sanitarnej, choć bardziej dopełniali obowiązku chęci otwarcia ponownie kąpieliska i próby nam pokazania jaka woda jest klarowna, czysta. Nie do końca tak jest, że pojawienie się klarownej wody już mówi o końcu zakwitów. W każdym przypadku ponownego otwarcia kąpieliska należy ocenić tzw. potencjał wody do ponownych zakwitów, które mogą pojawić się niekiedy w kolejnych kilku dniach.