Konin. Słup Drogowy w nowym otoczeniu. Dokładny opis projektu

Koniński Słup Drogowy, najstarszy zabytek Konina, zmieni swoje otoczenie. Ekipa budowlana kończy układanie metalowej ścieżki i trawnika.

Po remoncie, teren wokół najstarszego konińskiego zabytku, radykalnie się zmieni. Po ułożeniu nowej, metalowej ścieżki, słup będzie bardziej wyeksponowany i już niebawem będzie można go podziwiać w pełnej krasie. - W związku z zakończeniem prac budowlanych przy Słupie Drogowym, chcielibyśmy przekazać opis projektu, opis idei, która przyświecała na etapie robienia koncepcji. Zależy nam by mieszkańcy Konina zrozumieli symbolikę tego minimalistycznego w wyrazie projektu – napisali projektanci.

Oto szczegółowy opis zagospodarowania terenu wokół zabytkowego słupa. 

Opracowanie obejmuje fragment zielonego skweru będącego własnością parafii Św. Bartłomieja przy ulicy Kościelnej w Koninie. Zakres opracowania zamyka się w wydzierżawionym od parafii fragmencie działki nr 189 o powierzchni ok. 400m2, przylegającym do zbiegu ulic Kościelnej i 3 Maja. Obszar ten został umownie wydzielony, granicę stanowi ogrodzenie, dojście do ulicy Kościelnej oraz utwardzone obejście kościoła. W centralnej części obszaru opracowania stoi, ustawiony w 1151, w połowie drogi z Kruszwicy do Kalisza, romański Słup uznawany za najstarszy znak drogowy w Polsce.

Przedmiotem inwestycji jest zagospodarowanie terenu przy Słupie Drogowym w Koninie, w sposób, który podkreśli jego wartość historyczną i wyeksponuje jego unikatowy charakter. Funkcja nowego otoczenia konińskiego Słupa Drogowego pozostaje bez zmian w stosunku do istniejącego. Fragment zielonego skweru przy kościele pełni rolę miejsca otwartego dla zwiedzających. Nowa ścieżka ma pełnić funkcję ekspozycyjną, ma na celu wydobycie walorów zabytku i podkreślenie jego rangi historycznej. Elementem informacyjnym jest tłumaczenie inskrypcji zlokalizowane na nawierzchni w formie wyciętych z blachy ażurowych liter.

Wyjątkowy kontekst, jakim jest sąsiedztwo zabytkowego kościoła Św. Bartłomieja oraz fakt, iż teren ten zwyczajowo pełnił funkcję średniowiecznego cmentarza przykościelnego wymaga szczególnego podejścia. By uszanować tak niezwykłe miejsce ograniczono do minimum ilość użytych środków projektowych.

Centralnym punktem nowego zagospodarowania przy Słupie Drogowym jest sam zabytek. Wszystkie projektowane elementy koncentrują się wokół niego, podkreślając jego rangę. Najbardziej charakterystycznym elementem zagospodarowania jest wijąca się wokół zabytku minimalistyczna ścieżka, nazwana w projekcie „ścieżką ekspozycyjną”.

Słup Drogowy jest najstarszym i jednym z nielicznych zabytków w Koninie stąd zasługuje na należytą ekspozycję. Założeniem projektowym było takie zagospodarowanie otoczenia Słupa by przy użyciu minimalnej ilości środków, maksymalnie podkreślić jego walory. W związku z tym, że działamy w wartościowym kontekście historycznym i kulturowym projektantom zależało na projekcie minimalistycznym, który z klasą i pokorą wpisze się w zastane miejsce.

Cały skwer, który otacza zabytek, zostanie uporządkowany i ujednolicony. Powstanie gładka powierzchnia trawy wznosząca się do poziomu fundamentu Słupa. Dzięki temu uzyskamy efekt, że Słup stoi na trawie czyli przywrócimy pierwotną, historyczną sytuację. W tej jednorodnej trawiastej płaszczyźnie zostanie „wycięta” ścieżka ekspozycyjna, która ma nawiązywać do tego, że zabytek był znakiem drogowym czyli stał przy drodze.

Projektowana „ścieżka ekspozycyjna” wykonana będzie z blachy typu Cor-ten. Jest to materiał bardzo trwały i odporny na czynniki atmosferyczne, który z czasem pokrywa się patyną w kolorze rdzawo-brązowym. Naturalny, lekko niejednorodny, ziemisty charakter tego materiału sprawi, że droga ta dosłownie wtopi się w otoczenie. Ponadto ciepły, rdzawy odcień tego materiału będzie nawiązywał dialog z ceglanym parkanem oraz kościołem Św. Bartłomieja. Zamierzeniem projektowym było osiągnięcie minimalistycznego wyrazu poprzez ograniczenie ilości użytych materiałów, dlatego nawierzchnia ścieżki oraz obrzeża wykonane zostały z tego samego materiału (blacha Cor-Ten). Ważnym aspektem było zastosowanie materiału wpisującego się w charakter miejsca, a zarazem trwałego zapewniającego wieloletnią, bezobsługową eksploatację tej przestrzeni. Ciężki, chropowaty, matowy, porowaty materiał jakim jest piaskowiec brzeziński zestawiono z materiałem współczesnym. Takie kontrastowe tło wydobywa i podkreśla charakter Słupa.

Materiały (blacha Cor-Ten), technologia wykonania (cięcie wodne) oraz sposób ekspozycji eksponatu mają charakter wyraźnie współczesny. Celem jest uzyskanie czytelnej granicy pomiędzy XII-wiecznym zabytkiem a działaniami z XXI wieku.

Słup Drogowy to najbardziej rozpoznawalny zabytek Konina, jednak często nawet mieszkańcy miasta nie znają jego historii. Zaproponowano by przetłumaczyć łacińską inskrypcję, która jest na nim wyryta, na język polski. Przetłumaczony tekst inskrypcji został wycięty laserowo w blaszanym podłożu ścieżki. Dzięki temu zainteresowani obchodząc platformę, będą mogli odczytać tłumaczenie i zapoznać się tym samym z historią zabytku.  Blaszana „ścieżka ekspozycyjna” wokół Słupa Drogowego ma się stać miejscem, które przyciągnie turystów oraz zachęci ich do kontemplacji i dialogu pomiędzy historią a współczesnością.

W otoczeniu Słupa zaprojektowana została ścieżka ekspozycyjna prowadząca od nowej furty do istniejącego chodnika prowadzącego do ul. Kościelnej. Ścieżka ma formę swobodnie wijącej się wstęgi o zmiennej szerokości . Nawierzchnia ścieżki oraz obrzeża zaprojektowano z blachy typu Cor-Ten gr. 10 mm. Pomiędzy obrzeżem, a płytami układanymi na nawierzchni przewidziano szczelinę odwadniającą szerokości ok. 10mm w celu odprowadzenia wód opadowych pod blachę. Płyty na nawierzchni układane obok siebie, w ostępach ok.2mm. Blacha oparta na zbrojonych ławach betonowych biegnących wzdłuż obu obrzeży. Obrzeża ścieżki mają zmienną wysokość, poziom przylegającego terenu ma płynnie dostosowywać się do krawędzi obrzeża. W nawierzchni ścieżki projektuje się wycięcie laserem tłumaczenia łacińskiej inskrypcji znajdującej się na Słupie. Autorem ostatecznego odczytania tekstu łacińskiego oraz najnowszej propozycji tłumaczenia inskrypcji jest Tomasz Płóciennik - filolog łaciński, wykładowca języka łacińskiego oraz paleografii łacińskiej w Zakładzie Papirologii Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, specjalizujący się w epigrafice średniowiecznej.

Treść tłumaczenia poniżej :

+ Roku od wcielenia Pana Naszego 1151.

+ O tym, że jest tu środek drogi z Kruszwicy do Kalisza, oznajmia ta oto wskazówka drogowego porządku.

+ Kazał ją tutaj ustawić Piotr, komes palatyn, który roztropnie przepołowił tę drogę,

+ aby raczył o nim pamiętać każdy podróżny, zwracając się w modlitwie do łaskawego Boga

Ze względu na konieczność wykonania nowej furtki w istniejącym ogrodzeniu, projektuje się jego przebudowę oraz renowację zniszczonych elementów. Odnowienie parkanu obejmuje tylko część przylegającą do obszaru opracowania. Zakres renowacji: rozebranie podmurówek i słupków, odbudowa rozebranych elementów. Zachowanie rozstawów słupków, wykorzystanie istniejących przęseł. Odbudowane elementy wykonać z cegły kolorystycznie dopasowanej do kościoła oraz budynku MTBS stojącego przy ulicy Wodnej. Zwieńczenie słupków oraz podmurówek pod przęsłami dwuspadowe wykonane z cegły. Piaskowanie i malowanie ręczne istniejących przęseł farbą poliwinylową, matową do elementów kutych żelaznych, kolor RAL 7021.Wykonanie pionowej i poziomej hydroizolacji fundamentów. Wykonanie nowej bramy od strony ulicy 3 Maja z w formie nawiązującej do istniejących przęseł. Brama kuta z prętów żelaznych, malowanie ręczne farbą poliwinylową, matową do elementów kutych żelaznych, kolor RAL 7021. Iluminacja Słupa w formie 3 opraw gruntowych LED, zlokalizowanych w bezpośrednim sąsiedztwie Słupa.

Wyjątkowy kontekst, jakim jest sąsiedztwo zabytkowego kościoła Św. Bartłomieja oraz fakt, iż teren zwyczajowo pełnił funkcję średniowiecznego cmentarza przykościelnego, wymaga szczególnego podejścia. By uszanować tak niezwykłe miejsce zaprojektowano obiekt, który maksymalnie wtopi się w otoczenie. 

Architekci: Joanna Grześkowiak, Maciej Gierwielaniec, pracownia PROSTO ARCHITEKCI

Fot. www.konin.pl