Powstańcze pamiątki

W licheńskim muzeum im. ks. Józefa Jarzębowskiego można znależć pamiątki z Powstania Warszawskiego.  

Sztambuch z oflagu w Murnau (Niemcy) należący do porucznika Wiesława Bulikowskiego pseudonim „Czantoria”, żołnierza walczącego w Powstaniu Warszawskim, to jedna z pamiątek po powstańcach, które znajdują się w zbiorach Muzeum im. ks. Józefa Jarzębowskiego w Licheniu.

Niepozorny zeszycik mieści w sobie cenne wpisy uczestników powstania więzionych razem z por. Wiesławem Bulikowskim w oflagu VII A w Murnau. Wpisy pochodzą z ostatnich dni niewoli, daty zamykają się między 26 a 29 kwietnia 1945 r. W sztambuchu pojawiają się nazwiska m.in. Zygmunta Rewkowskiego pseudonim „Niedźwiedź”, Mieczysława Tyszkiewicza pseudonim „Japończyk”, Kazimierza Czapli pseudonim „Gurt”, Witolda Symonowicza pseudonim „Wyrwa”, Ignacego Gutowskiego pseudonim „Mazur”.

O cennym eksponacie opowiada Irena Wawrzyniak, opiekująca się zbiorami w Muzeum im. ks. Józefa Jarzębowskiego w Licheniu Starym. - Najcenniejszym wśród nich, najmniej znanym, a przynoszącym najwięcej informacji, jest sztambuch należący do por. Wiesława Bulikowskiego. Ten sztambuch był założony już po powstaniu, gdy razem ze swoimi kolegami, towarzyszami broni i innymi powstańcami por. Bulikowski trafił do oflagu w Murnau i tam wszyscy jego towarzysze niedoli wpisywali się. Wpisy w sztambuchu dotyczą zarówno wspomnień z okresu walki w Powstaniu Warszawskim, jak i nadziei i planów na lepsze życie w wolnej Polsce.

Na ostatniej stronie widnieje podpis gen. Tadeusza Bora Komorowskiego, z datą 9 maja 1945 r., z czasu jego wizyty w Murnau. W sztambuchu są także zdjęcia por. Wiesława Bulikowskiego z Powstania Warszawskiego i z czasów powojennych. Uwagę przykuwają także drzeworyty zamieszczone w sztambuchu przez Zdzisława Szczepańskiego pseudonim „ŻUK” przedstawiające m.in. obóz Murnau z lotu ptaka, panoramę obozu w Murnau datowaną na 16 września 1944 r.. Jeden z drzeworytów prezentuje atak „sztukasów” na pozycję batalionu „Gurt” koło Dworca Głównego w czasie Powstania Warszawskiego. Na wewnętrznej stronie okładki wklejona jest opaska biało-czerwona z drukowanym napisem WP, orłem i numerem 146 noszona w Powstaniu przez por. Wiesława Bulikowskiego na lewym ramieniu. W osobnym małym notesiku znajdują się podpisy oficerów batalionu „Gurt” więzionych razem z Bulikowskim w oflagu.

- Pawiak, płonąca Warszawa, Murnau - nazwy te stwierdzać będą, żeś spełniał swe obowiązki Polaka i przypomną Ci też Twoich współtowarzyszy - napisał 28 kwietnia 1945 r., w sztambuchu por. Bulikowskiego, Witold Symonowicz pseudonim „Wyrwa, więziony razem z nim w oflagu w Murnau.

W Muzeum im. ks. Józefa Jarzębowskiego w Licheniu Starym znajdują się także inne pamiątki z czasu Powstania Warszawskiego, m.in. tak cenny dla powstańców orzełek. Czarny, niewielkich rozmiarów (2,4 cm wysokości) ma odpiłowaną część korony, odłamaną tarczę amazonek i oderwaną jedną nogę. Tak okaleczony jest niemym świadkiem tamtych dni. Orzełki, jako symbole wolności i przywrócenia ziem polskich sprzed wybuchu II wojny światowej, były bezcenne dla każdego powstańca. Orzełki te miały koronę, którą później często stalinowcy z nienawiścią odrywali - tak pewnie stało się i z orzełkiem będącym w zbiorach Muzeum w Licheniu Starym.

W zbiorach muzeum są także odznaczenia związane z Powstaniem Warszawskim. Pierwszym jest Krzyż Armii Krajowej - ustanowiony z inicjatywy londyńskiego środowiska byłych żołnierzy AK i gen. dyw. Tadeusza Bora-Komorowskiego dla upamiętnienia walk żołnierzy Polski Podziemnej 1939-1945. Jego nadawanie uznano za zakończone 8 maja 1999 r. Drugie odznaczenie to Warszawski Krzyż Powstańczy, ustanowiony ustawą z 3 lipca 1981 r. jako wyraz hołdu dla uczestników Powstania Warszawskiego w 1944 r.

Wśród pamiątek są także opaski: biało - czerwona z nadrukiem AK i biało - czerwona z nadrukiem AK Szare Szeregi z lilijką i znakiem Polski Walczącej. Niestety, muzeum nie posiada informacji o tym, do kogo należały obie opaski. Ponieważ powstańcy nie mieli jednolitych mundurów takie właśnie biało - czerwone opaski z orłem i numerem oddziału Wojska Polskiego, noszone na ramieniu symbolizowały przynależność do walczących z bronią w ręku.

W zbiorach Muzeum im. ks. Józefa Jarzębowskiego znajdują się także fotografie upamiętniające te dramatyczne dni walki m.in. zdjęcie datowane na październik 1944 r. a przedstawiające chorych i wygłodzonych ludzi wychodzących z piwnic.

Powstanie Warszawskie rozpoczęło się 1 sierpnia 1944 o godzinie 17.00. Walki zbrojne toczono siłami Armii Krajowej i innych organizacji polskiego ruchu oporu do 2 października 1944 r. Przez 63 dni powstańcy prowadzili samotną walkę dla niepodległej Polski, wolnej od niemieckiej okupacji i sowieckiej dominacji. Czynny udział w walce wzięła także ludność cywilna stolicy, ponosząc ogromne straty. Powstanie nie osiągnęło wyznaczonych celów ani wojskowych, ani politycznych, ale dla kolejnych pokoleń Polaków może być symbolem męstwa i heroizmu w walce o niepodległość.