Pierwsze kroki we wdrażaniu Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji – czy Wielkopolska Wschodnia zdała egzamin?

Znamy już pierwszych beneficjentów Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji! Wiemy, które nabory cieszyły się największym zainteresowaniem, a które nie przyciągnęły zbyt wielu wnioskodawców. Kto z regionu wykazał się największą aktywnością w aplikowaniu o środki dedykowane Wielkopolsce Wschodniej?

Minęło półtora roku odkąd Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Koninie wraz z Urzędem Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego ruszyły z pierwszymi naborami, w ramach których mieszkańcy, przedsiębiorcy, samorządy i inne instytucje z Wielkopolski Wschodniej mogły (i w dalszym ciągu mogą) pozyskiwać wsparcie z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji (FST) na realizację różnego typu projektów. Czas na pierwsze wnioski i podsumowania.

Zapraszamy do lektury „Raportu z wdrażania Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji w Wielkopolsce Wschodniej”, który zawiera zarówno informacje na temat odniesionych sukcesów, jak i pierwszych problemów i wyzwań związanych z wdrażaniem funduszu mającego na celu łagodzenie negatywnych skutków transformacji w regionie i wsparcie budowy nowej powęglowej rzeczywistości w Koninie, Kole, Turku, Słupcy i ich okolicach.

Przypomnijmy, że Wielkopolska Wschodnia jest jednym z kilku regionów węglowych w Polsce objętych wsparciem unijnym z FST. Łącznie w ramach tego funduszu do Wielkopolski Wschodniej trafi 414,8 mln euro (tj. blisko 11% ogólnego wsparcia z tego źródła przeznaczonego na transformację wszystkich regionów węglowych w Polsce). Zdecydowana większość tych środków będzie wydatkowana za pośrednictwem Priorytetu 10 Sprawiedliwa Transformacja Wielkopolski Wschodniej w ramach programu Fundusze Europejskie dla Wielkopolski 2021-2027 (FEW).

Od grudnia 2022 roku do końca lipca 2024 roku za pośrednictwem Priorytetu 10 FEW zorganizowano 24 nabory wniosków, na które przeznaczono z FST aż 1,1 mld zł, czyli 64,6% ogólnej puli środków dostępnych w ramach tego Priorytetu. W zakończonych już naborach złożono w sumie 316 wniosków o dofinansowanie, spośród których wybrano już do dofinansowania 117 projektów o łącznej wartości 776,8 mln zł.

Największym zainteresowaniem wnioskujących cieszyły się nabory na wsparcie inwestycji produkcyjnych w przedsiębiorstwach (MŚP) – w ich ramach wpłynęło łącznie 197 wniosków. Efektem dużej aktywności MŚP w aplikowaniu o wsparcie unijne była decyzja o zwiększeniu puli środków przeznaczonych na realizację jednego z naborów skierowanych do przedsiębiorstw (z 60 mln zł do 104,1 mln zł). Środki te służyć będą m.in. poprawie innowacyjności i konkurencyjności firm, w tym poprzez zakup specjalistycznego sprzętu.

Duże starania na rzecz pozyskania środków z FST podjęły także samorządy gminne, które z myślą o mieszkańcach licznie złożyły wnioski o dofinasowanie tzw. projektów parasolowych z zakresu OZE. Aż 30 spośród 43 samorządów gminnych w Wielkopolsce Wschodniej chce pośredniczyć w pozyskaniu dla mieszkańców dotacji na instalację fotowoltaiczną, pompę ciepła czy magazyny energii. W naborze z tego zakresu wartość wnioskowanego dofinansowania z FST prawie czterokrotnie przewyższyła kwotę alokowaną na jego realizację. Jest duża szansa, że rezultaty tych projektów zobaczymy m.in. na dachach okolicznych domów już w połowie przyszłego roku. 

Samorządy wykazały również dużą aktywność w pozyskiwaniu środków na edukację przedszkolną oraz termomodernizację budynków użyteczności publicznej. Przykładowo Miasto Konin – jako jeden z kluczowych beneficjentów FST – może pochwalić się ambitnymi planami dotyczącymi termomodernizacji budynków, w których znajdują się Żłobek Miejski, III Liceum Ogólnokształcące im. Cypriana Kamila Norwida w Koninie, Zespół Szkół Górniczo-Energetycznych w Koninie przy ul. Bydgoskiej, Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Koninie i Miejska Biblioteka Publiczna im. Zofii Urbanowskiej w Koninie. Gmina Tuliszków z kolei zaplanowała termomodernizację Szkoły Podstawowej im. Powstańców 1863 r. w Tuliszkowie.

FST to również możliwość finansowania szkoleń i doradztwa dla pracodawców, pracowników i mieszkańców Wielkopolski Wschodniej, które w ramach realizowanych projektów oferuje Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Koninie. Wysokie wsparcie, w postaci nawet 85% refundacji kosztów przyciągnęło bardzo duże zainteresowanie osób, chcących podnosić swoje kwalifikacje i kompetencje celem dostosowania do potrzeb zmieniającej się gospodarki subregionu.

Najmniejszym zainteresowaniem wsparcia w ramach FST cieszyły się natomiast konkursy dotyczące zwiększenia dostępności elektronicznych usług publicznych, rozwoju mikro- i małej retencji czy też zielono-niebieskiej infrastruktury. Pomimo iż projekty z tego zakresu miały szansę pozyskania nawet 80% dofinansowania, aktywność w aplikowaniu była znikoma. Wynikało to m.in. z problemów zapewnienia wymaganego wkładu własnego, które często są barierą utrudniającą, a nawet uniemożliwiającą aplikowanie o dofinansowanie z FST.

Ważnym elementem wdrażania FST są projekty strategiczne. Zajmują one kluczowe miejsce i odgrywają istotną rolę w procesie sprawiedliwej transformacji Wielkopolski Wschodniej. Część z nich jest już w trakcie realizacji. Wśród nich znaleźć można projekt, w realizację którego zaangażowano najwięcej środków z FST, czyli tzw. projekt pracowniczy „Droga do zatrudnienia po węglu” (180 mln zł z FST). Warto również wspomnieć o realizowanych już projektach:

1. Akademii Nauk Stosowanych w Koninie – projekcie zakładającym uruchomienie bezpłatnych kursów, studiów, szkoleń dla mieszkańców Wielkopolski Wschodniej przy wykorzystaniu nowoczesnych narzędzi i dobrze wyposażonych laboratoriów (8,6 mln zł z FST),
2. Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Poznaniu – projekcie mającym na celu wzmocnienie potencjału instytucji polityki społecznej i lokalnych społeczności do zarządzania zmianą społeczną i udzielania wsparcia mieszkańcom narażonym na negatywne skutki transformacji (12 mln zł z FST),

a także planowanym do uruchomienia w najbliższym czasie projekcie Miasta Konina „Niskoemisyjny transport publiczny w subregionie konińskim” (135 mln zł z FST).

Powyższe informacje stanowią krótkie, merytoryczne podsumowanie półtorarocznej pracy Agencji Rozwoju Regionalnego S.A. w Koninie, która odpowiedzialna jest za sprawne i efektywne rozdysponowanie środków unijnych wśród samorządów, przedsiębiorstw, organizacji i mieszkańców Wielkopolski Wschodniej. Te i wiele innych szczegółowych informacji znaleźć można we wspomnianym wcześniej Raporcie. Zachęcamy do zapoznania się z jego zawartością.

Raport pokazuje, że środki z Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji są potrzebne. Mieszkańcy Wielkopolski Wschodniej będą mogli po nie sięgać jeszcze do 2029 roku.

Link do raportu:
https://arrtransformacja.org.pl/wp-content/uploads/2024/09/RAPORT_wdrazanie_FST_sierpien_2024-2.pdf

Artykuł dofinansowany przez Unię Europejską ze środków Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji.

#FunduszeUE #FunduszeEuropejskie