Kiedy ulicą Przemysłową maszerowały słonie i olbrzymie jelenie

Okazało się, że jakaś część szkieletu została przez koparkę wrzucona na taśmociąg i trafiła na zwałowisko. To co udało się uratować, zostało przekazane do konserwacji dr. Gwidonowi Jakubowskiemu z Muzeum Ziemi Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. Naukowiec rozpoznał w nich pozostałości słonia leśnego, żyjącego na naszych ziemiach przed stu dziesięcioma tysiącami lat.

Utonął w bagnie

- Słoń zajmował ładnych kilka metrów, prawie trzy tarasy – pamięta Bronisław Włodarczyk. - Był w pionowej pozycji, przednie nogi miał w górze, jakby próbował się wspinać. Musiał się dostać w płynne utwory i utopił się, próbował się wydostać, ale coraz niżej osiadał i tak pozostał aż do naszych czasów.

Obserwacje inżyniera Włodarczyka potwierdził w swoim sprawozdaniu z badań szkieletu słonia leśnego Krzysztof Gorczyca. Według niego zwierzę ugrzęzło na skraju bagniska i, chcąc się ratować, próbowało wydostać się na brzeg. - Odłamany prawy cios, połamany koniec lewego oraz być może pień drzewa przygniatający szkielet pozwalają domniemywać,  że zwierzę usilnie walczyło o życie, usiłując wygrzebać się z bagna.

Słoń był duży, bo mierzył nieco ponad cztery metry, a więc tyle, ile największe współczesne słonie afrykańskie, mógł więc ważyć około 10 ton. Znaleziony pod Kleczewem szkielet należy do najlepiej zachowanych spośród dotychczas odnalezionych przedstawicieli tego gatunku, a jednocześnie jest z nich największy. Słonie leśne żyły w klimacie zbliżonym do dzisiejszego, więc znaleziony pod Kleczewem okaz utopił się zapewne co najmniej 110 tys. lat temu, jeszcze przed ostatnim zlodowaceniem, jakie dotknęło nasze ziemie. Słonie leśne przeniosły się wtedy na cieplejsze południe, a ich miejsce zajęły bardziej odporne na zimno mamuty.

Nosorożec i neandertalczycy

Wiadomo też, że w tym samym czasie żył w naszych okolicach nosorożec Mercka, którego nieliczne szczątki kostne znaleziono niespełna dwa miesiące po wykopaniu słonia leśnego, w odległości zaledwie kilkudziesięciu metrów od pierwszego znaleziska. Towarzyszyły im zapewne zwierzęta, których kości znajdowano w innych rejonach Polski: niedźwiedzie jaskiniowe, jelenie olbrzymie, borsuki, kuny, sarny, a nawet konie, na które wtedy polowano. A polowali neandertalczycy, bo homo sapiens pojawił się w Europie dopiero około siedemdziesiąt tysięcy lat po pechowym utonięciu naszego słonia.

Kości słonia leśnego z odkrywki Jóźwin można dzisiaj podziwiać w Muzeum Okręgowym w Koninie (fot. 11, 12). W grudniu 2008 r. otwarto tam wystawę, na której obok szkieletu eksponowana jest makieta zrekonstruowanego słonia w skali jeden do jednego (fot. 13, 14). W minioną niedzielę natomiast na kleczewskiej Malcie, niedaleko miejsca, gdzie go znaleziono (fot. 15, 16), odbyło się oficjalne otwarcie „czarnego szlaku słonia leśnego” (fot. 17). 

Robert Olejnik

Zdjęcia archiwalne: Arch. KWB Konin (1), Mirosław Ciesielski - arch. Muzeum Okręgowego w Koninie (3, 4, 5, 6, 10), Ryszard Fórmanek (2, 7, 8, 9).