Prawie wszystkie ukraińskie noworodki w Polsce są szczepione. A co ze starszymi dziećmi?

Obowiązek szczepień obejmuje wszystkie dzieci, które przebywają w Polsce dłużej niż trzy miesiące. Choć stan zaszczepienia Ukraińców ogólnie jest niższy niż Polaków, to mit, że ukraińskie dzieci w ogóle nie są szczepione. Niemal wszystkie urodzone w Polsce od czasu inwazji Rosji uczestniczą w obowiązkowym programie. Dane o starszych dzieciach zdobyć już bardzo trudno.

Od 24 lutego 2022 roku, czyli początku inwazji Rosji na Ukrainę, granicę przekroczyło ponad 17 mln uchodźców z tego kraju. Zdecydowana większość to kobiety, dzieci stanowią 25 procent osób. Większość z nich nie zostaje w Polsce na stałe. Obecnie przebywa u nas około miliona Ukraińców. Jak podaje UNICEF, ok. 400 tysięcy to dzieci, spośród których ok. 190 tys. chodzi do polskich szkół i przedszkoli.

Ukraińskie dzieci podlegają takim samym zasadom szczepień, jak polskie

Poziom zaszczepienia Ukraińców od lat jest niższy niż Polaków. Zgodnie z danymi Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH–PIB, stan zaszczepienia dzieci w Ukrainie jest zróżnicowany w zależności od grupy wiekowej i regionu kraju i waha się od ok. 60 proc. do 99 proc. Jednak do ogólnego, minimalnego progu odporności zbiorowiskowej, który wynosi 90 procent, wciąż sporo brakuje. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje, że w 2020 roku w Ukrainie zaszczepienie przeciw odrze wynosiło 81,9 proc., przeciw poliomyelitis – 84,2 proc., przeciw krztuścowi – 81,3 proc., a przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B – 80,9 proc. Ukraińskie dzieci przebywające w naszym kraju podlegają jednak takiemu samemu obowiązkowi szczepień, jak polskie. Mogą kontynuować program rozpoczęty w swoim kraju albo rozpocząć go zupełnie od nowa, jeśli dotąd nie były zaszczepione lub nie posiadają potwierdzającej dokumentacji (w tym przypadku schemat i rodzaje szczepień dobiera się indywidualnie do wieku).

– Dzieci z obcych państw, przebywające na terenie naszego kraju dłużej niż trzy miesiące podlegają – na takich samych zasadach jak Polacy – obowiązkowym szczepieniom zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych

– wyjaśnia dr Alicja Karney, pediatrka, ekspertka kampanii Powiedz TAK Szczepieniom.

– Ukraiński Kalendarz Szczepień dzieci w dużym stopniu pokrywa się z polskim. Obejmuje obowiązkowe szczepienia przeciw: wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, gruźlicy, poliomyelitis, błonicy, krztuścowi, tężcowi, odrze, śwince, różyczce i zakażeniom przeciwko Haemophilus influenzae typu B (Hib). W Ukrainie nie ma obowiązkowych szczepień przeciw pneumokokom i rotawirusom

– dodaje.

Szczepienia dla Ukraińców do 19. roku życia, którzy przejechali do Polski po rozpoczęciu wojny, są bezpłatne i gwarantowane w każdej przychodni podstawowej opieki zdrowotnej posiadającej kontrakt z NFZ. Nie wymagają skierowania. Po prostu należy zapisać dziecko do pediatry.

Wojewoda nakłada kary finansowe za uchylanie się od szczepień

W Polsce szczepienia są obowiązkowe, a uchylanie się od nich jest obarczone konsekwencjami – grzywną, a nawet sądem opiekuńczym. Przychodnie raz na kwartał przekazują do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej sprawozdania z wykonania szczepień, wykazując nazwiska dzieci niezaszczepionych.

– Sanepid kontaktuje się z rodzicami i podejmuje rozmowę o znaczeniu szczepionki dla zdrowia i życia dziecka. Jeżeli to nie przyniesie efektu, może zostać nałożona kara pieniężna od kilkuset do dziesięciu tysięcy złotych. Nawet kilkukrotnie – aż do momentu, w którym rodzice zdecydują się zaszczepić dziecko. Mogą również zostać poddani kontroli ze strony sądu opiekuńczego, ponieważ uchylanie się od zaszczepienia może być rozpatrywane jako działanie przeciw dobru dziecka.

– mówi dr Alicja Karney.

Procedury są jednak dość skomplikowane. Sanepid najpierw wzywa na zabieg, potem wysyła upomnienie. Ale to nie inspekcja sanitarna nakłada kary. Występuje z takim wnioskiem do wojewody, a ten wszczyna postępowanie egzekucyjne.

– To wojewoda ustala również wysokość grzywny. W przypadku zaszczepienia ta grzywna jest zwracana

– tłumaczy Marek Waszczewski, zastępca dyrektora Biura Głównego Inspektora Sanitarnego.

Jej wysokość nie może przekroczyć 10 tys. zł jednorazowo lub 50 tys. zł, gdy nakładana jest wielokrotnie. W 2022 roku powiatowi inspektorzy sanitarni wydali 6399 upomnień o zaszczepienie dzieci, 3150 tytułów wykonawczych (będących podstawą do wszczęcia postepowania administracyjnego) i 3138 wniosków do wojewodów o egzekucję obowiązku szczepień. To bardzo mało w porównaniu do danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH–PIB, który w tym samym roku odnotował 72,7 tys. uchyleń od szczepień. Ta liczba zwiększyła się w Polsce dwukrotnie w ciągu ostatnich pięciu lat. Ile z tych uchyleń dotyczy rodzin ukraińskich? Takich danych nikt nie podaje.

Prawie 95 procent dzieci zaszczepionych w szpitalu po narodzinach

Wbrew obiegowym mitom, lekarze nie spotykają się wśród ukraińskich rodziców z większym (niż u Polaków) oporem przeciwko szczepieniom. Od 24 lutego 2022 r. do końca sierpnia 2023 r. w naszym kraju urodziło się ponad 4,5 tys. ukraińskich dzieci. Niemal wszystkie zostały zaszczepione.

– Dzieci urodzone w szpitalu powinny być zaszczepione przeciwko WZW B i gruźlicy. Początkowo na dwadzieścioro noworodków tylko dwie ukraińskie matki zgadzały się na takie szczepienie. Wdrożyliśmy akcję informacyjną m.in. w postaci ulotek, a także zaangażowaliśmy do indywidualnych rozmów z matkami lekarzy narodowości ukraińskiej. Dziś mamy sytuację bardzo optymistyczną - 94,2 proc. noworodków ukraińskich jest zaszczepionych przeciwko WZW B, a 93 proc. przeciwko gruźlicy

– informował we wrześniu podczas posiedzenia sejmowej komisji zdrowia Waldemar Kraska, wiceminister zdrowia. Resort przekonuje również, że sukcesywnie, podczas wizyt w przychodniach wykonywane są szczepienia starszych dzieci z Ukrainy.