Kapuściński: Cała okolica dyszy tą kopalnią

Na jego zdjęciach rozpoznała między innymi Jana Ziółkowskiego, wówczas głównego specjalistę do spraw ekonomicznych KWB Konin, który był przewodnikiem Ryszarda Kapuścińskiego po kopalni i doktora Jerzego Ławnickiego, kierownika górniczej służby sanitarno-leczniczej, który woził gościa z Warszawy swoją skodą (ona też została uwieczniona na kilku zdjęciach). Ten ostatni pojawił się na wernisażu zdjęć w CKiS.

O czym nie napisał

Ryszard Kapuściński pojawił się w kopalni w przełomowym dla niej momencie. Odkrywka Morzysław od ponad pięciu lat była już nieczynna, węgiel w Niesłuszu właśnie się kończył (wydobycia zaprzestano w roku 1961), za to od dwóch lat eksploatowano już nową odkrywkę Gosławice. A Gosławice to był w dziejach konińskiego zakładu wydobywczego technologiczny przełom. Tutaj pojawiły się pierwsze koparki wieloczerpakowe, z kołową SchRs-315, czego konsekwencją były wyjazdy pracowników do Niemieckiej Republiki Demokratycznej na szkolenia, tutaj wreszcie rozpoczęła pracę pierwsza w dziejach kopalni zwałowarka As-1120, również produkcji niemieckiej.

Wszystkie te maszyny warszawski reporter uwiecznił na zdjęciach, włącznie z Ds-1120, pod którą równo rok później osunęła się ziemia, powodując jej pochylenie aż o 30 stopni. Gdyby wtedy przyjechał do Konina, miałby materiał na pełen dramatyzmu reportaż o zmaganiu się ludzi z ważącą ponad tysiąc sto ton maszyną, którą – zdaniem niemieckich specjalistów – należało rozebrać i złożyć z powrotem w bezpiecznym miejscu, co zajęłoby kilka miesięcy, a którą wyprostowano i wyprowadzono z miejsca obsuwu, ciężko pracując na trzy zmiany przez kilkanaście dni.

Takich tematów znalazłby Ryszard Kapuściński w kopalni więcej. Choćby tragiczny w skutkach wypadek na odkrywce Niesłusz, do którego doszło 19 lipca, a wiec zaledwie dwa miesiące przed jego przyjazdem do Konina, kiedy w zalanej przez gwałtowny deszcz pompowni utonął Zenon Babiak.

Ambitne chłopskie plemię

Uwagę Ryszarda Kapuścińskiego przyciągały wielkie maszyny i kopalniane krajobrazy, ale przede wszystkim interesowali go ludzie. Symboliczne jest zdjęcie pustego wyrobiska odkrywki Niesłusz, z samotnymi domkami fińskimi nad jej krawędzią, z górującym nad nimi kominem brykietowni, i rowerem na pierwszym planie, który był podstawowym środkiem lokomocji konińskiego górnika, bo między Koninem a Marantowem kursował wtedy jedynie kopalniany samochód ciężarowy, przystosowany do przewozu pasażerów i dwa autobusy: jeden marki Bedford i drugi, nowszy – Star 52. Bardzo wymowna jest też fotografia górników z rowerami wracających po pracy do domu, zrobiona na tle wielkiego zwałowiska zewnętrznego Gosławic.