Kapuściński: Cała okolica dyszy tą kopalnią

O górnikach Ryszard Kapuściński pisał tak: „Tłoczą się w samochody, wsiadają na rowery. Teraz aby do chałupy prędzej, w polu orać, koniom sieczki narżnąć. Bo konińska załoga to chłopskie plemię. Bo świat koniński to był świat niepodzielnie wiejski. I teraz oto ta kopalnia, elektryczność, motory, spychacze, maszyny, psiajuchy, jak kamienica wielkie.”

Choć maszyny były wielkie, to respektu wystarczającego widać nie budziły, skoro były możliwe opisywane przez reportera sytuacje:  „Przyjdzie chłopak od łopaty do inżyniera.

- Panie, daj mnie pan na tę, maszynę.
- A ty ją kiedy widziałeś na oczy?
- Nie.
- To czemu się pchasz?
- Bo przy niej lepiej płacą niż przy łopacie.”

Widać, że młodzi górnicy byli ambitni, czasem może ponad swoje możliwości, ale też ci najlepsi garnęli się do nauki, co kopalnia im ułatwiała, a nawet wręcz wymuszała, czego dowodem jest zarządzenie dyrektora Zdzisława Zająca z września 1961 roku, który polecił, by nie przyjmować na stanowiska przodowych i maszynistów maszyn podstawowych osób bez wykształcenia podstawowego, które nie mogły też otrzymywać podwyżek i awansów. Jeżeli osoby takie decydowały się na podjęcie nauki, miały mieć tak organizowaną pracę, by nie kolidowało to z zajęciami szkolnymi. Takie posunięcia były niezbędne, by podnieść kwalifikacje robotników, których wciąż przybywało wraz z uruchamianiem kolejnych odkrywek.

Od kulfona do orkiestry

Pisał Kapuściński w swoim reportażu z konińskich odkrywek: „Brak zaplecza remontowego, brak mechani­ków, brak części zapasowych uniemożliwia racjonalną gospodarkę maszynami. I widzimy: robotnicy rozbierają tory. Szyna waży 750 kg. Szynę powinien przesuwać spychacz — to proste Ale nie: targa ją tłum ludzi, bo spychacz stoi na boku zepsuty.”

Wszystko to brzmi dzisiaj wręcz egzotycznie, ale takie były realia, z którymi borykać się musiało ówczesne kierownictwo kopalni, dzięki której powstał nowy Konin nie tylko pod postacią nowego osiedla, ale i nowy w sensie awansu cywilizacyjnego, który stał się udziałem tysięcy młodych ludzi. I jeśli nawet śmiejemy się dzisiaj z wybujałych ambicji niektórych polityków, którzy chcą zafundować Koninowi orkiestrę symfoniczną, na jaką nie stać niejedną światową metropolię, to porównajmy to z aspiracjami górników sprzed pół wieku, widzianymi oczami Ryszarda Kapuścińskiego: „Życie kulturalne owego górnika sprowadza się do tego, że raz w miesiącu złoży kulfonowaty podpis na liście płacy. Kiedy jest czynny radiowęzeł, może wysłuchać piosenki Sławy Przybylskiej.”