Jak francuski Szwajcar pierwszą w Koninie fabrykę zbudował

Warto przy tej okazji zauważyć, że podpisując się na dokumentach Edward używał polskiej wersji swojego imienia, a nie francuskiej: Edouard. Przyjąć zatem możemy, że nawet jeśli do Konina przyjechał Szwajcar, to był to Szwajcar mocno już spolonizowany.

Kowale z ulicy Kolskiej

Nie sposób dzisiaj ustalić, kiedy rodzice Edwarda przeprowadzili się do podłódzkiego Ozorkowa, ale jego związki z Błaszkami były wciąż na tyle silne, że wziął sobie za żonę Paulinę Herzog z tejże miejscowości. Być może przenosiny do Konina wymyślił jeszcze przed ślubem, bo ponad sto lat przetrwała opowieść, powtarzana później przez przewodniczkę PTTK Janinę Szymczak, że starając się o rękę Pauliny, przywiózł przyszłego teścia na ulicę Kolską w Koninie. Oprowadził Wilhelma Herzoga po licznych tam wtedy warsztatach kowalskich, mówiąc, że wszyscy ci ludzie pracują dla niego. Uprzedzeni przez Edwarda – i zapewne odpowiednio opłaceni – rzemieślnicy skwapliwie potwierdzili słowa młodego Reymonda. Zrobiło to na przyszłym teściu tak dobre wrażenie, że bez oporów zgodził się na ślub.

Fabryka Machin

Nie wiadomo dokładnie, kiedy młodzi małżonkowie zamieszkali w Koninie, który na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XIX wieku był miastem dwukrotnie ludniejszym (ponad 6 tys. mieszkańców) od Błaszek (niespełna 3 tys. mieszkańców). - Najstarsze wzmianki o rodzinie Reymondów w naszym mieście można znaleźć w księgach metrykalnych konińskiej parafii ewangelicko-augsburskiej, gdzie pod datą 9 czerwca 1866 roku odnotowano, że w Koninie przyszła na świat Matylda Reymond, córka Edwarda i Pauliny – ustalił Damian Kruczkowski. A ponieważ ich pierworodny Karol urodził się rok wcześniej w Błaszkach, sądzić można, że rodzina przyjechała do Konina między narodzinami pierwszego i drugiego dziecka, a więc na przełomie lat 1865 i 1866.

Nie wiemy, gdzie państwo Reymondowie wtedy mieszkali, bo willa przy dzisiejszej ulicy Wojska Polskiego powstała znacznie później, ale Edward na pewno już wtedy prowadził działalność, która stanie się zarodkiem późniejszej Fabryki Machin, Narzędzi Rolniczych i Kotłów Parowych. Z produkowanych tam urządzeń zachowała się do dzisiaj tylko jedna maszyna, którą oglądać można w konińskim muzeum.

Przetrwał za to – i to, o paradoksie, w rękach potomków Zygmunta Włodarczyka, największego później konkurenta Edwarda Reymonda – katalog „z lejarni żelaza”.

Ruchadło amerykańskie

Wśród pługów i narzędzi rolniczych katalog ten wymienia różne rodzaje maszyn, których nazwy przeciętnemu mieszczuchowi niewiele dzisiaj mówią: „ruchadło amerykańskie”, „spulchniacz czyli gruber arnswaldzki”, „wypielacz i obsypywacz rzędowy konny”, „wypielacz poznański”, „drapacze” trójkątne i czworokanciaste oraz brony i siewniki. Są też grabie konne, wialnie i sieczkarnie, ale też „szarpacz systemu Bentalla”, używany do rozdrabniania kartofli, czy „gniotownik do zielonego słodu”.