Z Suwałk i Chin czyli jak nie napisałem książki o historii kopalni🎧

I właśnie ta mapa pozwoliła mi zorientować się, jak kardynalne błędy popełniłem, opisując – w oparciu o udzielone mi w dobrej wierze wskazówki – lokalizację wyrobiska gliny i wkopu otwierającego odkrywki Morzysław. Gdzie je wtedy umieściłem, nie będę przypominał, żeby nie powielać nieprawdziwych informacji.

Pierwszy był Kowalczykiewicz

Wkrótce też, w sierpniu 2010 roku, zaczęło się moje pisanie o historii konińskiego górnictwa. Tym razem we współpracy z Kopalnią Węgla Brunatnego „Konin” (wtedy tak się jeszcze nazywała), dzięki czemu miałem dostęp do jej bogatego archiwum i osób, które sporo o niej wiedziały. Wśród nich na pierwszym miejscu muszę wymienić Zygmunta Kowalczykiewicza, który nie tylko opracował szczegółowe kalendarium zakładu wydobywczego, umieszczając je w zbiorze „Okruchy kopalnianego czasu” wraz z najważniejszymi dokumentami, ale służył mi zawsze życzliwą pomocą i swoją pamięcią, kiedy tylko tego potrzebowałem.

Ponieważ jednak dzieje kopalni ściśle są związane z rozrastającym się przez lata robotniczym osiedlem, jak je wtedy powszechnie nazywano i nawet budująca je firma nosiła nazwę Dyrekcja Budowy Osiedli Robotniczych, w moich tekstach co i rusz pojawiały się wątki z tym związane. Najważniejsza jednak nowość, jaka się w nich pojawiła, to opowieści osób, które wprowadzały się do nowego Konina i były świadkami budowy nowej części miasta i konińskiego przemysłu.

Kopalnia zabrała domy

Dla mnie ta wyprawa w przeszłość miała też bardzo osobisty wymiar, ponieważ poznawałem w ten sposób również historię własnej rodziny. Tak się bowiem złożyło, że domy, w których urodzili się rodzice mojej mamy, za sprawą kopalni zniknęły bezpowrotnie z powierzchni ziemi.

Ten, w którym spędziła dzieciństwo babcia Cecylia, stał w Morzysławiu, gdzie teraz znajdują się ogródki działkowe „Hutnik”, sąsiadujące z cmentarzem komunalnym. W 1949 roku pradziadkowie Bobrowscy zostali, podobnie jak ich sąsiedzi, przesiedleni do domków fińskich na Glinkę, a większość domów wyburzona. Przez kilka następnych lat funkcjonowało tam drugie pole wydobywcze odkrywki Morzysław.

Z kolei dziadek Stanisław Bartkowiak urodził się w Mieczysławowie, niewielkiej miejscowości, znajdującej się mniej więcej dwa kilometry na północ od Pątnowa. Kiedy na początku lat sześćdziesiątych przeszła tamtędy kopalnia, po wsi nie został żaden ślad.

Te dwa bardzo ważne fakty nie wyczerpują listy zmian, jakich kopalnia i rozrastające się w wyniku jej działalności miasto dokonała w życiu mojej rodziny. Nowy Konin wchłonął również Kurów, w którym do 1934 roku mieszkali moi pradziadkowie Michalina i Adam Olejnikowie, a czterdzieści lat później tę część Niesłusza, w której w 1935 roku zamieszkał wraz z rodziną ich syn Adam. I gdzie urodził się mój ojciec oraz dwójka jego młodszego rodzeństwa. A w latach siedemdziesiątych na gruzach domu pradziadków Kałużyńskich, w którym dorastała babcia Anna Olejnik, wybudowano Konwart.

Przybysze z Suwałk i Chin

Jednak najważniejsza była wiedza, jaką przy okazji pisania tych tekstów zdobyłem o ludziach, którzy przyjechali do konińskiej kopalni z różnych stron Polski i spoza jej granic: z Suwałk, Katowic i Krakowa oraz Francji i Belgii, a nawet Chin. Nie mniej intrygujące okazały się losy rolników z okolicznych wsi, którzy zdobyli w kopalni zupełnie nowe umiejętności zawodowe oraz mieszkańców Konina, którzy również znaleźli tu pracę.