Jego wysokobłagorodie Ludomir Kranas, burmistrz Konina z końca XIX wieku

Nowy burmistrz przeprowadził się do Konina w połowie listopada 1882 roku razem z żoną i szóstką dzieci. Był wówczas człowiekiem relatywnie młodym, bo za kilka dni miał obchodzić czterdzieste urodziny.

Zofia Urbanowska, która – jak mi powiedział Piotr Rybczyński, kierownik konińskiego oddziału Archiwum Państwowego – sportretowała Kranasa w swojej powieści „Wszechmocni” (il. 1), sugeruje, że nie był lubiany. To znaczy pisała, że nie był lubiany powieściowy burmistrz Czarkow, którego przedstawiła w taki oto sposób: „Średniego wzrostu a wspaniałej tuszy pan burmistrz zwracał uwagę szczególniej swoim potężnym brzuchem i krótką szyją, której zawsze było za ciasno w mundurowym kołnierzu, bo chodził rozpięty. Łysy, z twarzą trochę czerwoną i rubaszną, nie budził w nikim obawy ani zaufania. Znano go z tego, że nosił płaszcz na dwóch ramionach i choć nikomu szkodzić nie lubił, ale też i nikomu nie pomógł. Idąc, kołysał się na grubych a krótkich nogach”.

Z dziadka kalkulatora

Na ile ten opis odpowiada faktycznemu wyglądowi Ludomira Kranasa, nie wiemy. Zostawmy więc – przynajmniej na razie – literaturę piękną i wróćmy do faktów. Te zaś możemy ustalić dzięki odkryciu, jakiego na tegorocznym jarmarku św. Bartłomieja dokonał dyrektor konińskiej biblioteki. Przeglądając bogatą zawartość stoisk antykwarycznych, Damian Kruczkowski natknął się bowiem na dokumenty dotyczące naszego miasta. Wśród nich najciekawszy okazał się kwestionariusz „przebiegu służby burmistrza miasta Konina asesora kolegialnego Ludomira Karłowicza Kranasa” (il. 2).

Ów kwestionariusz, a ściślej rzecz ujmując, jego kopia, mówi nam o burmistrzu Konina sprzed bez mała półtora wieku dość sporo. Ludomir urodził się w 1842 roku w Łasku, gdzie jego ojciec był w tym czasie burmistrzem. Tradycje urzędnicze w rodzinie Ludomira nie ograniczały się zresztą do tej jednej funkcji Karola Kranasa, który był również burmistrzem w Zduńskiej Woli. Z kolei ojciec Karola, a dziadek Ludomira był w podprefekturze powiatu sieradzkiego księgowym, czyli – jak wtedy mówiono - kalkulatorem.

Ciemnozielony mundur

Pierwszą pracę Ludomir Kranas podjął w wieku osiemnastu lat w urzędzie podległym warszawskiemu generał-gubernatorowi. Dzięki wspomnianemu kwestionariuszowi wiemy, że stało się to 20 sierpnia 1860 roku. Ten dzień będzie w opisywanym tu dokumencie pojawiał się najczęściej, bo właśnie w jego kolejne rocznice burmistrz był awansowany do wyższych rang urzędniczych.