Feministka, która z zaborcą walczyła o szkołę w Koninie. Kim była Janina Komornicka?

Wkrótce jednak na horyzoncie pojawia się kolejny problem: Andrej Titarenko. Nowy naczelnik Konina to rosyjski nacjonalista, który stara się rugować wszelkie ośrodki walczące o utrzymanie polskiej tradycji. – Kością niezgody jest siedmioklasowa szkoła męska, którą uważa za typowo polską, ale także pensja Komornickiej. Nie może jej zlikwidować, więc zaczynają się pewne szykany, które mają doprowadzić do upadku tych szkół – opowiada Rybczyński.

Pomysł Rosjanin ma prosty: stworzyć konkurencję dla polskich szkół, której oferta będzie atrakcyjniejsza dla młodych koninian. Wchodzi w porozumienie z nauczycielką kaliskiego gimnazjum, która w Koninie planuje otworzyć prywatną szkołę. Titarenko chce jej przekazać poklasztorne budynki, w których mogłaby powstać nowa placówka.

Związkowczyni, uczestniczka powstania i znów… nauczycielka

Wszystkie te plany niweczy wybuchająca w 1914 r. I wojna światowa. Konin zajmują niemieckie oddziały, a szkoła Janiny Komornickiej upada. Ona sama zaczyna pracę w męskim gimnazjum, ale już po kilku latach, w 1918 r., postanawia opuścić miasto. – Powodów opuszczenia Konina nie znamy, ale zbiega się to z odzyskaniem niepodległości. Z okresu nauki w Warszawie prawdopodobnie pozostały jej kontakty w szerszym środowisku – wyjaśnia Piotr Rybczyński.

O ile dla Konina decyzja o wyjeździe Janiny Komornickiej jest sporą stratą, o tyle jej samej pozwala rozwinąć skrzydła. W Lublinie, do którego trafia, jest wieloletnią radną miejską, współtwórczynią Związku Zawodowego Nauczycielstwa Polskiego Szkół Średnich, organizatorką pierwszej w tym mieście biblioteki pedagogicznej. Podczas II wojny światowej działa w Związku Syndykalistów Polskich, walczy w powstaniu warszawskim. Umiera w 1947 r. na raka wątroby, do końca życia ucząc młode pokolenia – tym razem w odbudowującej się po drugiej wojnie Polsce. Zostaje pochowana na Powązkach Wojskowych w Warszawie, gdzie jej grób znajduje się do dziś.

fot. Miejska Biblioteka Publiczna im. Zofii Urbanowskiej w Koninie